Menu
Vanjska poltika Crne Gore počiva na tri ključna vanjsko-politička prioriteta:
Pored utemeljenja evro-atlantskog opredjeljenja naše države u Ustavu, ovaj smjer Crne Gore u vanjskoj politici je definisan i međunarodnim obavezama koje proističu iz ključnih međunarodnih akata:
Crna Gora je posvećena ispunjavanju obaveza iz Agende održivog razvoja UN 2030, o čemu govori dinamika sagledavanja i transponovanja ciljeva odživog razvoja (SDGs 2030) u nacionalni strateški i pravni okvir, kroz donošenje prve Nacionalne strategije održivog razvoja 2007-2012, zatim intenzivan metodološki i sveobuhvatan analitički rad i dijalog na nivou cijelog društva koji je doveo do usvajanja Nacionalne strategije održivog razvoja 2016-2030 -NSOR. U namjeri da agendu održivog razvoja i principe ekološke države koji su utemeljeni u samom Ustavu implementira na što kvalitetniji način, Crna Gora je bila i jedna od 22 članice UN koje su 2016.dobrovoljno učestvovale u izradi VNR- Dobrovoljnog nacionalnog pregleda.
Ciljevi održivog razvoja koji zahtijevaju konkretno angažovanje vanjske politike su 16 –Mir, pravda i snažne institucije i 17 – Partnerstvom do ciljeva, naročito u pogledu ispunjavanja sljedećih akcija
SDG 16 (16.8) Proširiti i ojačati učešće zemalja u razvoju u institucije globalnog upravljanja
SDG 17 (17.14) Unaprijediti kohenrentnost politika za održivi razvoj
U samoj NSOR 206-2030 ovi ciljevi i akcije su razrađene kroz tematsko područje 5 Unapređenje sistema upravljanja za održivi razvoj u okviru kojeg su definisani:
Strateški cilj 5.3: Sprovesti reformu institucionalne organizacije sistema upravljanja za održivi razvoj
5.3.1 Osnažiti političku podršku politici održivog razvoja SDG16 (16.8), 17 (17.14)
Strateški cilj 5.4: Uspostaviti sistem za praćenje održivosti nacionalnog razvoja uključujući praćenje sprovođenja ciljeva održivog razvoja
U okviru ovog strateškog cilja, veoma je značajna realizacija ‘Integrisanog programa UN za Crnu Goru u periodu 2017-2021 – Okvir razvojne pomoći za Crnu Goru’ – UNDAF, sa 4 ključne prioritetne oblasti: Demokratsko upravljanje, Održivost životne sredine, Socijalna inkluzija i Ekonomsko upravljanje. Isti je kreiran tokom koncipiranja same NSOR, a strateško upravljanje njegovom realizacijom vrši Zajednički upravni odbor kojim ko-predsjedavaju ministar vanjskih poslova i rezidentni koordinator UN za Crnu Goru.
[1] AD 23/12 CONF –ME 20/12 GENERAL EU POSITION Ministerial meeting opening the Intergovernmental Conference on the Accession of Montenegro to the European Union (Brussels, 29 June 2012)
Zemlje kandidati za ulazak u EU moraju ispuniti tzv. „Kopenhaške kriterijume“ koje je Evropski savjet definisao 1993. Politički kriterijumi podrazumijevaja da zemlje kandidati za prijem u EU moraju, pored stabilnosti institucija, demokratije, vladavinu prava, poštovanje ljudskih prava i poštovanje i zaštitu manjina, posvećeno raditi i na dobrosusjedskim odnosima i regionalnoj saradnji i usklađivanju svoje vanjske politike sa Zajedničkom vanjskom i bezbjednosnom politikom EU.
Poglavlje 31 – Zajednička vanjska i bezbjednosna politika EU.
U pogledu, bezbjednosne i odbrambene politike EU Izvještaj EK za Crnu Goru iz 2021 konstatuje da Crna Gora ima dobar nivo pripremljenosti, kao i da je postignut određeni napredak, uključujući i oblast neširenja oružja za masovno uništavanje. Konstatuje se i da je nastavila da se u potpunosti usklađuje sa stavovima EU i učestvuje u misijama i operacijama EU za upravljanje krizama u okviru zajedničke bezbjednosne i odbrambene politike, ali se ujedno ukazuje da Crna Gora u narednoj godini treba da zadrži punu usklađenost sa spoljnom, bezbjednosnom i odbrambenom politikom EU.
Takođe, konstatuje se da Crna Gora i dalje ima na snazi bilateralni sporazum o imunitetu sa SAD, koji omogućava izuzeće američkih državljana od jurisdikcije Međunarodnog krivičnog suda. Na taj način, Crna Gora još uvijek nije usklađena sa zajedničkom pozicijom EU prema integritetu Rimskog statuta, odnosno pitanjima bilaterlnih sporazuma o imunitetu.
Poglavlje 30 – Vanjski odnosi, kao treće po redu privremeno zatvoreno poglavlje
U dijelu evropskih standarda o spoljnim odnosima, Izvještaj EK konstatuje određeni napredak u pogledu pune implementacije CEFTA Dodatnog protokola (AP) 5 o trgovini robom i pokretanja pregovora o protokolu 7 o rešavanju sporova. U vezi s Pregovaračim poglavljem 30, EK konstatuje potrebu da Crna Gora usvoji zakon o kontroli izvoza robe dvostruke namjene, u skladu sa pravnim tekovinama EU; da ratifikuje i primijeni CEFTA AP 6 o trgovini uslugama, kao i da aktivno učestvuje u sprovođenju aktivnosti u okviru Zajedničkog regionalnog tržišta – MAP REA.
Globalna strategija EU donijeta juna 2016. fokus stavlja na viziju snažnije Evrope uz zajedničku akciju svih država članica EU, a definiše 5 prioriteta : 1. Bezbjednost Unije, 2. Ulaganje u izgradnju državne i društvene otpornosti susjeda na istoku i jugu, (Ovaj stub uključuje i politiku proširenja EU na Zapadni Balkan i Tursku) 3. Integrisani pristup konfliktima i krizama, 4. Podrška regionalnim forumima saradnje širom svijeta i 5. Globalno upravljanje za 21. vijek, s fokusom na globalni poredak zasnovan na međunarodnom pravu. Evropska služba za vanjske poslove – EEAS, između ostalog, prati realizaciju ove strategije, a posljednji dostupan izvještaj je iz 2020. godine
Jedan od 6 političkih prioriteta novog saziva Evropske komisije 2019-2024 je « Snažnija Evropa u svijetu », u okviru kojeg su sadržane sljedeće oblasti : vanjska politika EU, Evropska politika susjedstva, Međunarodna saradnja i razvoj, Humanitarna pomoć i civilna zaštita, Trgovinska politika EU i Bezbjednost i odbrana.
Pregled stepena ispunjenosti SDG 2030
BTI Governance IndexJedan od kriterijuma za mjerenje efikasnosti upravljanja je i međunarodna saradnja države
CIFPAkademski model praćenja ključnih aspekata uspješnosti vanjske politike
Strategije saradnje sa dijasporom-iseljenicima za period 2020-2023
Strategija za neproliferaciju oružja za masovno uništenje za period 2016-2020
Spoljnu politiku Crne Gore snažno determinišu njeno članstvo u ključnim međunarodnim organizacijama (UN; OEBS; NATO.), prepristupni pregovori sa EU, kao i potpisani međunarodni sporazumi koji su posledica/rezultat članstva u navedenim organizacijama. U skladu sa tim, temelji strateških prioriteta vanjske politike Crne Gore se prepoznaju u ustavnim odrednicama i obavezama koje proizilaze iz ratifikovanih međunarodnih sporazuma, pri čemu su mehanizmi realizacije ovih prioriteta primarno definisani Zakonom o vanjskim poslovima Crne Gore („Sl. list CG“, br. 70/2017) i Zakonom o međunarodnim restriktivnim mjerama („Sl. list CG“, br.56/2018 i 72/2019), te ostalim propisima iz domena međunarodne saradnje, uključujući Zakon o strancima i Zakon o međunarodnoj razvojnoj saradnji i upućivanju međunarodne humanitarne pomoći.
Crna Gora još uvjek nema sveobuhvatnu strategiju vanjske politike kojom bi se na sistematski način prepoznali potencijalni izazovi u domenu spoljne politike i u skladu sa tim definisao planski sistem na njihovom rješavanju, jačajući time međunarodnu poziciju Crne Gore i njene spsobnosti djelovanja u međunarodnoj areni u korist građana.
S aspekta postojećih sektorskih politika, važno je ukazati na Strategiju saradnje sa dijasporom-iseljenicima za period 2020-2023 čiji je fokus na jačanju veza sa dijasporom, njihovog boljeg organizovanja kroz udruženja i povezivanja sa Crnom Gorom.
Takođe, Ministarstvo vanjskih poslova je, kao koordinator procesa, u skladu sa sugestijama Generalnog sekretarijata Vlade, metodološki unaprijedilo Plan za implementaciju preporuka trećeg ciklusa opšteg periodičnog pregleda Ujedinjenih nacija o stanju ljudskih prava u Crnoj Gori –UPR.
Projekat “Jačanje kapaciteta za ubrzanje procesa pregovora Crne Gore sa Evropskom unijom”, finansira norveško Ministarstvo vanjskih poslova, a sprovodi Program Ujedinjenih nacija za razvoj (UNDP).
(C) 2020. Javnepolitike.me. Dizajn i razvoj: Studio 081.me
