Crna Gora je ustavno deklarisana kao ekološka država koja svojim građanima garantuje pravo na zdravu životnu sredinu, da budu informisani o njenom stanju i da u vezi s time učestvuju u donošenju odluka od značaja za životnu sredinu i ostvarivanje njihovih prava. Takođe, Ustavom je utvrđena i posebna obaveza države da čuva i unapređuje životnu sredinu. Ovakvo ustavno određenje Crne Gore je snažno opredijelilo i njeno globalno pozicioniranje u kontekstu međunarodnih instrumenata i obaveza koje za predmet imaju zaštitu životne sredine i borbu protiv klimatskih promjena, što je rezultiralo i inkorporiranjem Ciljeva održivog razvoja UN Agende za održivi razvoj 2030  u nacionalne politike. Posmatrano u tom kontekstu, evidentna je ( direktna ili indirektna) veza politike zaštite životne sredine i borbe protiv klimatskih promjena sa sledećim Ciljevima održivog razvoja (u daljem tekstu: SDG): SDG 1 – Svijet bez siromaštva; SDG 2 – Svijet bez gladi; SDG 3 – Dobro zdravlje; SDG 6 – Čista voda i sanitarni uslovi; SDG 7 – Dostupna i obnovljiva energija; SDG 8 – Dostojanstven rad i ekonomski rast; SDG 9 – Industrija, inovacije i infrastrkutra; SDG 11 – Održivi gradovi i zajednice; SDG 12 – Odgovorna potrošnja i proizvodnja; SDG 13 – Akcija za klimu; SDG 14 – Život pod vodom; SDG 15 – Život na zemlji; SDG 17 –  Partnerstvom do ciljeva.

Navedeni SDG su inkorporirani u Nacionalnu strategiju održivog razvoja do 2030, krovni strateški dokument kojim je definisan dugoročni razvoj Crne Gore, i koji razvija viziju Crne Gore kao ekološke države u kojoj je ostvaren sklad tradicionalnog načina života čovjeka i njegovog prirodnog okruženja, u kojoj je životna sredina zdrava, a vrijednosti biodiverziteta, voda, mora, vazduha, zemljišta, prostora, kao i vrijednosti ostalih prirodnih resursa, unaprijeđene i sačuvane za generacije koje dolaze. Ova vizija je dalje operacionalizovana kroz niz ciljeva, koje bi trebalo ostvariti do 2030. godine, i koji glase:

Crna Gora je Ustavom definisana kao ekološka država i njeno trajno opredjeljenje je održivi razvoj uz očuvanje zdrave životne sredine, biodiverziteta, očuvanje i unapređenje kvaliteta vode, mora, vazduha, zemljišta, prostora, i ostalih prirodnih resursa za generacije koje dolaze.

Ukoliko se predmetna tematika posmatra u kontekstu ispunjavanja Agende za održivi razvoj UN-a i njenih ciljeva, treba ukazati da je Crna Gora prema izvještaju UN-a o održivom razvoju iz 2020. godine rangirana kao 72/193 država sa indeksom ispunjenosti SDG 70,19/100. Posmatrano u kontekstu politike za očuvanje životne sredine i klime, najbolji skor je ostvaren u odnosu na SDG 7, mada se ujedno konstatuje izvjesna stagnacija u njegovom dostizanju, što je u vezi sa pristupom domaćinstava čistim tehnologijama i izvorima energije za pripremu hrane, kao i u odnosu na SDG 13 gdje se ujedno konstatuje postojanje velikih izazova u vezi sa emisijom CO2 per capita i kroz trgovinu robom. Odgovor na ove izazove bi trebalo da da Zakon o zaštiti od negativnih uticaja klimatskih promjena koji je u postupku donošenja, i na osnovu koje će biti donijeta Strategija niskokarbonskog razvoja, koju zajedno sa već postojećom Nacionalnom strategijom u oblasti klimatskih promjena 2015-2030 treba integrisati u sve relevantne sektorske politike.

Prema istom izvještaju Crna Gora umjereno napreduje u ostvarivanju SDG 6, pri čemu su najveći izazovi prisutni u vezi sa tretmanom otpadnih voda i iscrpljivanja podzemnih voda posredstvom međunarodne trgovine; stagnira u ostvarivanju SDG 11 gdje treba da značajno smanji nivo zagađenosti vazduha u urbanim sredinama i da unaprijedi infrastrukturu kako bi se pijaća voda obezbijedila svima; u okviru SDG 12 mora smanjiti količinu proizvedenog otpada i uvezenog reaktivnog Azota, dok je u ostvarivanja SDG 14 i 15 prisutan negativan trend sa ključnim izazovima na planu zaštite prirodnih staništa, zdravlja marinskih ekosistema, negativnih ribarskih praksi („kočarenje“), borbe protiv invazivnih vrsta koje ugrožavaju biodiverzitet, kao i zaštite ugroženih vrsta. Nalazi ovog izvještaja su na liniji obaveza koje Crna Gora ima u okviru predpristupnih pregovora sa EU, što još jednom potvrđuje sinergijsku povezanost jasno ukazuju na sinergijsku povezanost ova dva procesa.

U okviru Nacionalne strategije u oblasti klimatskih promjena 2015-2030, Crna Gora se obavezala da smanji emisijiju GHG-a za 30% do 2030. godine u odnosu na baznu 1990. Ovo smanjenje treba ostvariti opštim povećanjem energetske efikasnosti, unaprjeđenjem industrijskih tehnologija, povećanjem učešća obnovljivih izvora energije i modernizacijom u sektoru proizvodnje energije.

S tim u vezi, Strategijom razvoja energetike Crne Gore 2014-2030 su kao ključni prioriteti identifikovani energetska sigurnost, razvoj konkurentnog tržišta energijom i održivi energetski razvoj, pri čemu kao ciljne vrijednosti za 2030.g. postavlja: Primarna proizvodnja energije – 43.888; Bruto domaća potrošnja energije – 65.927; Raspoloživo za finalnu potrošnju – 46.382; Finalna potrošnja energije – 46.151. Posmatrano po udjelu energetskih izvora i goriva u potrošnji, Strategija postavlja sledeće ciljne vrijednosti za 2030.godinu:

• Čvrsta masa i otpad – 8,9%
• Hidro – 11%
• Ugalj – 21,243%
• Naftni derivati – 21,7%

Pored navedenog, pritisak na životnu sredinu se ima smanjiti i kroz minimiziranje negativnog uticaja razvoja transporta i saobraćajne infrastrukture, kako je definisano Strategijom razvoja saobraćaja 2019-2035.

S aspekta zagađujućih hemijskih supstanci, Nacionalni plan za implementaciju Stokholmske konvencije 2019-2023 kao strateške ciljeve postavlja:

•  Eliminacija ili ograničenje proizvodnje i upotrebe POPs (Dugotrajne organske zagađujuće supstance);
• Upravljanje POPs otpadom na bezbjedan, efikasan i ekološko prihvatljiv način.

što se ima postići kroz pravilno rukovanje hemijskim proizvodima u skladu sa Stokholmskom konvencijom, njihovo bezbjedno uklanjanje sa tržišta, monitoringom njihove prisutnosti u životnoj sredini i hrani, kao i kroz bolju informisanosti javnosti o ovim polutantima. Dodatno, Nacionalna strategija upravljanja hemikalijama 2019-2022 akcenat stavlja na Izgradnja sistema upravljanja hemikalijama koji obezbjeđuje visok nivo zaštite zdravlja ljudi i životne sredine, kao i poboljšanje slobodnog prometa sa državama EU i drugim državama uz podsticanje konkurentnosti crnogorske privrede kroz uvođenje bezbjednijih hemikalija i tehnoloških procesa.

Strategija upravljanja vodama 2018–2035 naglašava obaveze zaštite vodnih resursa za budućnost uz njihovu racionalnu upotrebu, zaštitu vodnih resursa od različitih oblika zagađenja, uspostavljanje zaštićenih područja, kao i očuvanje vodnih ekosistema.

Zaštita životne sredine s aspekta upravljanja otpadom definisana je Strategijom upravljanja otpadom 2015-2030. Ovom politikom se želi uspostaviti spješan, funkcionalan i održiv sistem upravljanja otpadom u Crnoj Gori kroz uspostavljanje cirkularne ekonomije, podizanje nivoa društvene svijesti u vezi sa problemom otpada, kao i kroz:

•  postizanje zadovoljavajućeg nivoa razvoja i intenzivne primjene u praksi sistema primarne i sekundarne selekcije otpada;
• povećanje stepena izdvajanja i iskorišćenja biorazgradivog otpada;
• povećanje stepena izdvajanja i adekvatnog recikliranja i odlaganja građevinskog otpada i otpada od rušenja;
• obezbjeđivanje tretmana kanalizacionog mulja;
• smanjivanje količine otpada koju je neophodno trajno odložiti na neku od deponija;
• priprema sistema upravljanja otpadom za buduće iskorišćenje energije iz otpada i/ili termičku obradu otpada.

U strateškom okviru poseban akcenat je stavljen na upravljanje obalnim područjem Crne Gore. Ovo pitanje je elaborirano kroz Nacionalnu strategija integralnog upravljanja obalnim područjem Crne Gore 2015-2030, kojom se razvija vizija obalnog područja kao otpornog, zdravog, atraktivnog, raznolikog, produktivnog i svojom posebnošću prepoznatljivog. Ova vizija se ima ostvariti, između ostalog, kroz:

•  efikasniju zaštitu prirode i predjela;
• značajno unapređivanje efikasnosti sistema upravljanja zaštićenim prirodnim dobrima, ekološki vrijednim staništima i ekosistemima obalnog područja;
• poboljšanje ekološkog stanja morskog ekosistema;
• unapređivanje sistema prostornog planiranja;
• sanacijom zagađenja usljed neadekvatnog odlaganja i tretmana čvrstog otpada;
• podsticaj zelenoj mobilnosti i razvoju zelene infrastructure;
• očuvanje i unapređivanje resursa obalnog područja.

U razmatranju pitanja zaštite životne sredine, treba ukazati i na značaj politike u oblasti šumarstva, pa je u tom konkekstu važno naglasiti da je Strategijom razvoja šuma i šumarstva 2014-2023 akcentovana održiva upotreba drvnih resursa uz integraciju zahtjeva Natura 2000 i uvođenje ekosistemskog pristupa u gazdovanju šumama i zaštiti prirode.

U kontekstu klimatskih promjena, važno je ukazati i na Startegiju za smanjenje rizika od katastrofa 2018-2023, koja kroz „Integrisanje smanjenja rizika od katastrofa u ključnim oblastima fokusa“ tretira pitanje neodrživog korišćenja prirodnih resursa i propadanja ekosistema kao osnovnih pokretača rizika od katastrofa koje treba riješiti.

Na kraju treba naglasiti da je pitanje zaštite životne sredine horizontalno pitanje, te da se ono u različitom obimu i sa različitim fokusom tretira i u drugim sektorskim politikama.